6 Schoon water en sanitair
De toegang tot schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen is goed geregeld in Nederland. De focus van deze SDG ligt bij ons op waterkwaliteit en de efficiëntie van watergebruik en het blijvend garanderen van voldoende waterbeschikbaarheid de efficiëntie van watergebruik.
In de Monitor Brede Welvaart & Sustainable Development Goals en de SDG-Rapportage lees je meer over dit doel binnen de Nederlandse context. Er is ook specifieke rapportage over de voortgang op SDG 6 in Nederland: deze vind je hier. Een algemene omschrijving van doel 6 vind je bij UNRIC, het Regionaal Infocentrum van de Verenigde Naties.
De targets
Doel 6: Verzeker toegang tot duurzaam beheer van water en sanitatie voor iedereen
6.1 Tegen 2030 komen tot een universele en gelijke toegang tot veilig en betaalbaar drinkwater voor iedereen
6.2 Tegen 2030 komen tot toegang tot gepaste en degelijke sanitaire voorzieningen en hygiëne voor iedereen en een einde maken aan openbare ontlasting, waarbij speciale aandacht wordt besteed aan de behoeften van vrouwen en meisjes en mensen in kwetsbare situaties
6.3 Tegen 2030 de waterkwaliteit verbeteren door verontreiniging te beperken, de lozing van gevaarlijke chemicaliën en materialen een halt toe te roepen en de uitstoot ervan tot een minimum te beperken waarbij ook het aandeel van onbehandeld afvalwater wordt gehalveerd en recyclage en veilige hergebruik wereldwijd aanzienlijk worden verhoogd
6.4 Tegen 2030 in aanzienlijke mate de efficiëntie van het watergebruik verhogen in alle sectoren en het duurzaam winnen en verschaffen van zoetwater garanderen om een antwoord te bieden op de waterschaarste en om het aantal mensen dat af te rekenen heeft met waterschaarste, aanzienlijk te verminderen
6.5 Tegen 2030 het geïntegreerde beheer van de waterhulpbronnen implementeren op alle niveaus, ook via gerichte grensoverschrijdende samenwerking
6.6 Tegen 2020 de op water gebaseerde ecosystemen beschermen en herstellen, met inbegrip van bergen, bossen, moerassen, rivieren, grondwaterlagen en meren
6.a Tegen 2030 de internationale samenwerking en de capaciteitsopbouwende ondersteuning uitbreiden voor de ontwikkelingslanden voor activiteiten die betrekking hebben op water en sanitaire voorzieningen en programma’s, met inbegrip van technologieën voor waterwinning, ontzilting, waterefficiëntie, afvalwaterzuivering, recyclage en hergebruik.
6.b De deelname versterken en ondersteunen van plaatselijke gemeenschappen bij de verbetering van het waterbeheer en van de sanitaire voorzieningen
De alliantiecoordinator
Vijf vragen aan…
De alliantiecoördinator
1. Wie zijn we?
Vewin vertegenwoordigt de tien Nederlandse drinkwaterbedrijven, die ruim 8 miljoen huishoudens en bedrijven continu (24/7) voorzien van kwalitatief goed en veilig drinkwater. Iedereen vindt dat vanzelfsprekend, maar om dat zo te houden, moeten alle drinkwaterbedrijven hard werken om de groeiende bevolking en economie blijvend te kunnen voorzien van drinkwater.
De Unie van Waterschappen is de vertegenwoordiger van de 21 waterschappen die Nederland telt. Deze waterschappen zijn verantwoordelijk voor het beheer van waterkeringen, het regionale waterbeheer en het zuiveren van afvalwater. Zo werken zij elke dag aan sterke dijken, maar ook aan schoon en voldoende water. Hiermee zijn de waterschappen een drijvende kracht achter een veilig en schoon Nederland.
De taken van de drinkwaterbedrijven en de waterschappen komen bij elkaar als het gaat om schoon (drink)water. De tien drinkwaterbedrijven zijn verantwoordelijk voor de productie van drinkwater binnen hun productielocaties, waarbij ze gebruik maken van diverse drinkwaterbronnen; grond- en oppervlaktewater. Na gebruik door huishoudens en bedrijven zijn de 21 waterschappen verantwoordelijk voor zuivering in hun rioolwaterzuiveringsinstallati
Samen vertegenwoordigen Vewin en de Unie van Waterschappen dus de watersector in Nederland; het verzekeren van toegang tot water en sanitair vormt daarmee de kern van hun werkzaamheden. Daarom zijn zij gezamenlijk de alliantiecoördinator voor SDG 6: schoon water en sanitair.
2. Waar staan we?
Drinkwaterbedrijven en waterschappen werken hard aan het verbeteren van de waterkwaliteit en (drink)waterbeschikbaarheid. Zo zorgen zij ervoor dat toegang tot schoon en voldoende drinkwater voor iedereen in Nederland vanzelfsprekend blijft. Hierbij lopen ze tegen twee grote uitdagingen aan: verslechterende waterkwaliteit en onvoldoende waterbeschikbaarheid. Vraag en aanbod zijn uit balans en het watersysteem staat onder druk.
Zowel het grondwater als het oppervlaktewater in Nederland, de primaire drinkwaterbronnen, worden bedreigd door vervuiling vanuit de landbouw, industrie en huishoudens. Meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen zorgen ervoor dat de ecologische kwaliteit van het water verslechtert. Een andere vervuilingsbron zijn medicijnresten die door een vergrijzende bevolking ook steeds vaker in het grond- en oppervlaktewater terechtkomen.
Alhoewel het vanzelfsprekend lijkt dat overal in Nederland 24/7 kwalitatief hoogwaardig drinkwater geleverd wordt, is er vanwege groei van de bevolking en economie steeds meer drinkwater nodig. Door toenemende grillige weersextremen en hoge temperaturen stijgt de drinkwatervraag in Nederland verder, maar als gevolg van droogte neemt de waterbeschikbaarheid in het voorjaar en de zomer juist af.
3. Waar willen we heen?
De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een Europese richtlijn over de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater. Al het water moet in 2027 een goed leefgebied zijn voor de planten en dieren die er thuishoren. Ook moet er redelijk eenvoudig drinkwater van te maken zijn. Voor de watersector is belangrijk dat uitstoot van stoffen naar bodem en water zo snel mogelijk wordt verminderd of gestopt en dat de KRW doelen tijdig worden gehaald.
De herziening van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater omvat een pakket aan maatregelen dat moet leiden tot betere bescherming van de waterkwaliteit en de volksgezondheid. Waterschappen bekijken momenteel hoe ze aan de verplichtingen onder deze Richtlijn kunnen voldoen. In ieder geval zal bij zo’n 100 RWZI’s in Nederland het bouwen van een vierde zuiveringstrap, onder andere voor het zuiveren van medicijnresten, noodzakelijk zijn.
De drinkwaterbedrijven hebben meer productiecapaciteit nodig om aan de groeiende drinkwatervraag te kunnen voldoen en om in droge, hete zomers genoeg reserves te hebben om pieken in drinkwatergebruik op te vangen. Doel is om deze extra productiecapaciteit voor drinkwater te kunnen realiseren en bestuurlijk blijvend het gesprek hierover te faciliteren. Voor waterschappen is vasthouden van genoeg (regen)water in zomers een grotere opgave.
Alliantiecoördinator SDG 6
Vewin en Unie van Waterschappen
Noa Maria Hartog
hartog@vewin.nl
“Het lijkt misschien niet zo, maar als er niets gebeurt, komen we in 2030 in Nederland ruim 100 miljoen m³ drinkwater tekort. Bij 3 van de 10 drinkwaterbedrijven is er zelfs nu al meer productiecapaciteit nodig. Hoog tijd voor actie dus!”
4. Hoe komen we daar?
Drinkwaterbedrijven en waterschappen dragen bij aan het behalen van de KRW doelen door het monitoren van de waterkwaliteit om de problematiek helder in beeld te krijgen en onderzoek om geschikte maatregelen te kunnen bepalen. Ze vragen aandacht bij (andere) overheden en de politiek voor de noodzaak om de waterkwaliteit te verbeteren. Hierbij stellen ze ook maatregelen voor. Op nationaal en regionaal/lokaal niveau werken ze samen met verschillende partijen, zoals de Rijksoverheid, industrie en landbouw, om waterkwaliteitsdoelen te bepalen en benodigde acties af te spreken om de emissies van verschillende stoffen te stoppen.
Lozingen van fosfaat en stikstof moeten vanwege de Richtlijn Stedelijk Afvalwater overal worden teruggebracht. Ook zal op de meeste RWZI’s een aanvullende zuivering moeten worden gerealiseerd. Met deze aanvullende zuivering moeten microverontreinigingen, waaronder medicijnresten, maar ook andere (zeer) zorgwekkende stoffen beter worden gezuiverd. Dit zal tot forse investeringen en extra zuiveringskosten leiden voor de waterschappen, bovenop de opgave die er al ligt vanwege het feit dat er steeds meer en steeds complexer vervuild afvalwater gezuiverd moet worden.
Alle tien drinkwaterbedrijven moeten voor 2030 hun productiecapaciteit uitbreiden. Het is echter helemaal niet zeker dat dit lukt, ook omdat er steeds meer juridische en bestuurlijke belemmeringen zijn bij de vergunningverlening. Mede daarom is het Actieprogramma Beschikbaarheid Drinkwaterbronnen 2023-2030 opgesteld. Dit programma beschrijft welke acties er op regionaal en landelijk niveau nodig zijn om voor de periode tot 2030 de beschikbaarheid en benutbaarheid van de bronnen voor en de productiecapaciteit van de openbare drinkwatervoorziening te kunnen blijven waarborgen.
5. Hoe is de voortgang?
De waterkwaliteit in Nederland is de afgelopen jaren niet verbeterd, ondanks grote stappen die er – onder meer door drinkwaterbedrijven en waterschappen – zijn gezet. De kans is klein dat de doelen uit de KRW uiterlijk in 2027 bereikt worden. Ook worden de zuiveringsinspanningen om drinkwater te maken steeds groter, terwijl de KRW juist een verlaging van deze inspanning als doel heeft. Pas wanneer er minder schadelijke stoffen in het oppervlaktewater terecht komen, kan de waterkwaliteit echt verbeteren; ‘wat er niet in komt, hoeft er ook niet uit’.
Hoe schoner het effluent vanuit de RWZI’s, hoe beter dat ook is voor de drinkwaterbronnen. Op meer en meer RWZI’s zuiveren waterschappen tegenwoordig medicijnresten uit het water. Daarnaast participeren de Unie van Waterschappen en Vewin binnen de landelijke ketenaanpak Medicijnresten, in de themagroep Afval en Zuivering en Ketenbreed. Hierbinnen wordt onder meer gewerkt aan een afwegingskader centraal-decentraal zuiveren. Ook drinkwaterbedrijven investeren aanzienlijk in extra zuiveren door groeiende druk op kwaliteit van drinkwaterbronnen.
Zonder snelle actie ontstaan in steeds meer regio’s knelpunten en zal de maatschappelijke schade groot zijn; geen drinkwater in nieuwe woningen, geen drinkwater voor bedrijven die zich willen vestigen. Het succes van het Actieprogramma Beschikbaarheid Drinkwaterbronnen 2023-2030 hangt af van de gezamenlijke inzet van alle betrokken partijen. Ook waterschappen (en gemeentes) hebben zich aan de doelen van het Actieprogramma verbonden. Vewin en de drinkwaterbedrijven hebben hun eigen Uitvoeringsplan om hun acties te kunnen uitvoeren.
Direct aan de slag
Sluit je aan bij een lokale SDG-actie
Je eigen straat, buurt of gemeente is een goede plek om te starten.
Ga aan de slag met de SDG's als ondernemingsraad
Zo kun je de SDG’s verbinden aan de activiteiten van je organisatie
Tools & tips voor bedrijven
Over hoe jouw onderneming met de SDG's aan de slag kan.
Communicatiemateriaal nodig?
Klik hier voor digitale bestanden, of fysieke vlaggen, kubussen en speldjes.
Leer de alliantiecoördinatoren kennen
17 coördinatoren hebben voor elk doel experts rond zich verzameld.
FAQ over de duurzame doelen en SDG Nederland
Vind je hier geen antwoord op je vraag, mail ons dan gerust!
Doe mee als organisatie
Zo kunnen we burgers, beleidsmakers, koplopers en jongeren bij elkaar brengen
De missie van SDG Nederland
Lees hoe SDG Nederland is ontstaan en wat ons doel is.
De 17 SDG's
SDG 1 is gericht op de afname van armoede in al haar vormen.Lees meer
Bij ons ligt de nadruk van dit doel op de duurzaamheid van de voedselproductie.Lees meer
Het aanpakken van roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik kan de gezondheid van veel Nederlanders verbeteren.Lees meer
Adequaat onderwijs is voor mensen in alle leeftijdscategorieën en in alle levensfasen van belang.Lees meer
Een specifieke doelstelling binnen deze SDG is het terugdringen van geweld gericht tegen vrouwen.Lees meer
De focus van deze SDG ligt bij ons op waterkwaliteit en de efficiëntie van watergebruik.Lees meer
Hernieuwbare energiebronnen zijn een wezenlijk middel om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen.Lees meer
Economische groei is pas duurzaam als kapitaal, arbeid en grondstoffen verantwoordelijk worden ingezet.Lees meer
SDG 9 streeft ernaar de mobiliteit en infrastructuur te verbeteren, en de nadelen ervan te verminderen.Lees meer
Iedereen moet gelijke kansen krijgen om deel uit te maken van de sociale infrastructuur.Lees meer
Beweging op de woningmarkt is belangrijk voor starters en doorstromers.Lees meer
Duurzame productie en consumptie verlaagt de druk op het milieu en grondstoffen.Lees meer
De effecten van klimaatverandering vormen een bedreiging voor mens en natuur.Lees meer
Zeewater vormt het grootste ecosysteem ter wereld.Lees meer
SDG 15 gaat over bescherming, herstel en duurzaam beheer van het leven op het land in al zijn vormen.Lees meer
Het ervaren van onveiligheid kan een grote impact hebben op het persoonlijke leven en heeft effect op de welvaart.Lees meer
Het realiseren van de doelen vereist samenhangend beleid, een coöperatieve omgeving en het aangaan van nieuwe partnerschappen.Lees meer