“Klimaatcrisis, biodiversiteit, armoede, polarisatie, depressies en burn-outs, het zijn allemaal symptomen van de manier waarop wij onze maatschappij in dienst van de neoklassieke economie hebben ingericht.” Economie is voor Kees Klomp de oorzaak en oplossing van -bijna- al onze crises. Als lector betekeniseconomie zet hij zich in voor een volledige hervorming van ons economisch stelsel. Waar niet groei en welvaart, maar behoud en welzijn leidend zijn.

“Ik had er nooit wat mee. Vond economie zelfs een van de verschrikkelijkste vakken van de middelbare school. Maar dat veranderde allemaal tijdens mijn studie Politicologie waar ik voor het eerst kennis maakte met ideologische theorie en economische geschiedenis.” Klomp somt in hoge snelheid anderhalf dozijn economische zwaargewichten op. “Adam Smith, Karl Marx, E.F. Schumacher, John Maynard Keynes […]. Ineens was economie niet meer alleen een saaie rij cijfers en begrippen, maar ging het over mensen die wezenlijk hadden nagedacht over hoe je de wereld via economie kon inrichten. Dat was fantastisch.” 

Een idioot economisch beeld 

“Toen merkte ik wat voor idioot beeld we eigenlijk van economie hebben. We lijken wel gebrainwasht te zijn om te denken dat er maar één economisch model is: het neoklassieke. Dat wordt overal onderwezen. Daar wordt al het beleid op aangepast. Niets zo normatief als ons economisch stelsel.”

Interview gaat verder onder kader

We maken een sprong naar het nu. Kees Klomp zet zich inmiddels al heel wat jaren in voor een systeemverandering binnen de economie. Wat de lector kenniseconomie betreft gooien we het roer morgen nog helemaal om en gaan we ons economische samenleving fundamenteel anders benaderen. “We kunnen er eigenlijk ook niet meer omheen. Wie de afgelopen decennia een beetje om zich heen heeft gekeken moet tot de onvermijdelijke conclusie komen dat economie de basis is achter al die crisissen die wij nu als land (en wereld) door maken.”

“En zo moeten we die crises ook aanpakken, bij de wortels. Kijk bijvoorbeeld naar het klimaat: we moeten niet bakkeleien over een paar graden en CO2-metingen. We moeten sleutelen aan het systeem dat die klimaatcrisis en uitstoot blijft voortstuwen: onze economie die staat op een paradigma van eeuwige groei en (materiële) winst.”

Leven alsof vraag & aanbod een natuurwet is

Hopeloos verouderd en achtergebleven vindt hij de economie, zowel in de leerboeken als in de echte wereld, terwijl heden en toekomst juist schreeuwen om vernieuwing en herziening. “We leven alsof Vraag en aanbod een natuurwet is. Dat is niet waar! Dat hoeft niet waar te zijn. In essentie is economie niets meer dan een afspraak tussen mensen.”  

Samen met Sam de Muijnck (Chief Economist Our New Economy) is Klomp op een zelfbenoemde ‘kruistocht voor het economieonderwijs’. We willen studenten leren om verder te kijken dan het neoklassieke systeem. Daar stappen we vanaf en stellen andere prioriteiten. Winst is geen vies woord. Maar het gaat om de context erachter: is winst ‘meer kunnen consumeren’ of ‘een betere wereld creëren’? Of om met E.F. Schumächer te spreken: ‘economics as if people mattered’.”

Klomp noemt zichzelf ‘een redelijke activist’. “Maar ik schrik mij iedere week de pleuris als ik naar mijn studenten kijk. Al die jonge mensen die een totaal gemanipuleerde kijk op de samenleving hebben en de markt als hoogste waarde zien. Dan probeer ik ze uit te leggen ‘Er is zoveel meer. Jullie zijn geen homo-economicus. Jullie hebben sociale en spirituele behoeftes die zoveel hoger gaan.’ Maar dan krijg ik altijd terug ‘leuk dat idealisme, maar mensen zijn nu eenmaal uit op eigenbelang’. Nou iedere psycholoog kan je uitleggen dat het niet waar is. Ik moet mijn studenten uitleggen dat ze menselijker zijn dan ze zelf denken. Dat is toch krankzinnig!?”

Groen zonder groei

“De markt wil best groen doen. Maar er moet wel groei achter zitten. Dat is de gekmaker: men blijft economische groei maar als oplossing aandragen terwijl we al decennia zien dat dit juist het probleem is.” De lector is dan ook een groot voorstander van degrowth. “Het is schelden in de kapitalistische kerk, maar het is by far de effectiefste manier.” 

Terug naar het economisch onderwijs: wat geven we onze economen van de toekomst mee om tot een duurzamere markt te ontwikkelen? Kees Klomp: “Ik ben vooral een voorstander van pluralisme. Naast het kapitalistische systeem zit er ook rijkdom in bijv. het communistische, circulaire, neoklassieke en al die andere economische systemen. Laat studenten alle systemen bekijken en daaruit de beste vruchten plukken om te gebruiken.” 

“En we moeten economie, meer vanuit een ecologisch standpunt gaan onderwijzen. Waarbij de planeet niet alleen een bron van inkomsten en materialen is, maar een gelijkwaardige partner.“