In 2015 ondertekende Nederland, samen met 193 andere landen, een agenda die opriep om de Duurzame Ontwikkelingsdoelen op te nemen in de begrotingscyclus. Dit heeft Nederland echter nog steeds niet gedaan, terwijl het toetsen van beleidskeuzes aan de SDGs iedereen ten goede komt.
Morgen is weer het zo ver, Prinsjesdag! Een jaarlijks feest waarop de regering de miljoenennota en de rijksbegroting presenteert. In de dagen daarna bediscussieert de Tweede Kamer deze plannen tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Hét politieke hoogtepunt van het jaar, met debatten over de Nederlandse begrotingsplannen en – vooral – de binnenlandse gevolgen daarvan. Een feestweek voor politiek Den Haag.
Alleen, niet overal ter wereld is het feest. Zo niet bij de Verenigde Naties (VN), waar afgelopen woensdag het Global Sustainable Development Report concludeerde dat het slecht gaat met het behalen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Het beleid van onze regering heeft ook hier invloed op, denk aan handel, landbouw, belasting, milieu en migratie. Dat maakt het logisch dat ook deze dimensie ter sprake komt tijdens de politieke debatten rondom de begroting. Het is echter maar de vraag of dit ook het geval gaat zijn
Den Haag, 19 september 2018,.Prinsjesdag vanuit het Paleis Noordeinde.
Het rapport van de VN constateert dat we niet op schema liggen met het behalen van de SDG’s. Grote stappen zijn nodig. Maar de Algemene Politieke Beschouwingen en de begrotingsbehandelingen gaan voornamelijk over de Nederlandse dimensie van de Regeringsplannen. De internationale dimensie ontbreekt, terwijl er dus wel degelijk grote internationale invloed is.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen zichtbaar in begroting
Toch besloten in 2015 al 193 landen dat dit anders moest. Tijdens een top in Addis Abeba werd de Addis Abeba Action Agenda opgesteld. Daarin stonden allerlei plannen en ideeën om het behalen van de SDG’s financieel mogelijk te maken. Een van deze ideeën was het opnemen van de SDG’s in de jaarlijkse begrotingscyclus. Zo zouden ze integraal onderdeel worden van het beleid. Ook Nederland ondertekende deze agenda, een ogenschijnlijk logische stap dus om dit ook te gaan doen.
Het belangrijkste argument om de SDG’s op te nemen in de begrotingscyclus is dat dit de coherentie van onze begroting vergroot. De SDG-agenda is onwijs omvangrijk: 17 doelen (en 169 subdoelen) met variërende onderwerpen zoals het stimuleren van gendergelijkheid en het beperken armoede of milieuverandering.
Als de Rijksbegroting geanalyseerd zou worden aan de hand van de impact op het behalen van deze mondiale agenda, dan kunnen conflicterende besluiten op al die diverse onderwerpen worden voorkomen. Zo zouden industrie- en landbouwsubsidies zo hervormd moeten worden dat ze aansluiten op internationale klimaatdoelen. Bovendien zou de Kamer zo ook beter in staat zijn om het kabinet ter verantwoording te roepen over hoe duurzaam en sociaal onze begroting is, nationaal en internationaal.
Inspirerende voorbeelden
De SDG’s onderdeel maken van de begrotingscyclus klinkt misschien heel abstract en vergezocht, maar dit hoeft niet het geval te zijn. In 2018 rapporteerde het Institute for Sustainable Development and International Relations dat al drieëntwintig landen hiermee bezig zijn. Zo moeten in Finland de ministeries in de begrotingsrapportage uitleggen hoe hun beleid invloed heeft op de SDG’s. Hierdoor kunnen parlementariërs in de begroting goed zien wat de effecten van beleid op de SDG’s zijn.
Mexico en Colombia brengen in kaart hoeveel geld er aan elke SDG wordt besteed. Dit verhoogt transparantie, omdat ze hiermee helder verantwoorden waar geld aan wordt uitgegeven. Een derde voorbeeld is het gebruik van de SDG’s als framework voor budgettaire aanvragen. Hierdoor moet elk ministerie aankaarten wat het effect van hun beleid op de SDG’s is bij het aanvragen van geld. Noorwegen en Finland gebruiken dit systeem al ten dele.
De SDG-agenda stelt Nederland voor een grote uitdaging. Het meenemen en bespreken van de SDG’s in de begrotingscyclus zou een mooie stap in de goede richting zijn voor een coherent beleid en een kritische blik.
Dat er nu te weinig gebeurt, werd duidelijk tijdens het verantwoordingsdebat in juni. Een zeer terechte motie van Kamerleden Stoffer (SGP) en Nijboer (PvdA) werd aangenomen die de Nederlandse regering vraagt altijd aandacht te hebben voor de gevolgen van ons handelen op ontwikkelingslanden. Het meenemen van de SDG’s in de begrotingscyclus is een effectieve manier om dit te doen.
Met de Algemene Beschouwingen en begrotingsbehandelingen in het vooruitzicht zijn er weer ruimschoots kansen om dit aan te kaarten en mogelijk de eerste stappen te zetten om onze begroting ‘SDG-proof’ te maken. Als Building Change gaan wij ons de komende maanden dan ook actief inzetten om de ideeën uit de Addis Abeba Action Agenda op de Nederlandse politieke agenda te krijgen. Wordt vervolgd!
Geschreven door: Luuk Mevis en Rosa van Driel van Building Change
Building Change is een sociaal initiatief van Partos, Foundation Max van der Stoel en Woord en Daad. Samen streven we naar een coherente uitvoering van de SDG’s, onder leiding van een positieve, stimulerende overheid.
– Den Haag / 18-09-2018 ..- Prinsjesdag 2018 op het Binnenhof