We gaan het gevecht tegen de klimaatcrisis niet winnen zonder de natuur. Maar onze belangrijkste bondgenoot verkeerd zelf ook in een diepe crisis die het voortbestaan van 1 miljoen soorten bedreigt en de levens van miljarden mensen beïnvloedt. We moeten nu handelen om natuurverlies en de biodiversiteitscrisis een halt toe te roepen en de balans te herstellen.
We hebben nog slechts zeven jaar tot de deadline van 2030. In die tijd moet wereldwijd zeker 30 procent van al het land en water op aarde beschermd gebied zijn. Ook moeten we dan de helft van alle plagen door invasieve soorten hebben teruggedrongen en 30 procent van alle beschadigde ecosystemen hebben gerepareerd.
Kortom: er moet heel veel gebeuren en de tijd dringt. En dat geldt zeker in Nederland, waar de biodiversiteit in de vorige eeuw veel sneller en sterker terug liep dan in de rest van Europa. Plant- en diersoorten namen af in aantallen soorten en individuen. Steeds meer plant- en diersoorten belanden op de zogenaamde ‘Rode Lijst van bedreigde soorten’.
Biodiversiteit neemt af
Met biodiversiteit wordt al het leven op aarde bedoeld: van planten en dieren tot micro-organismen en schimmels. De afgelopen decennia is de biodiversiteit in hoog tempo afgenomen, doordat verschillende soorten dieren en planten zijn verdwenen en bestaande populaties steeds kleiner worden.
Veel van deze soorten gaan nog steeds onverminderd achteruit. Daarbij zitten veel voor ons land karakteristieke soorten, waardoor we een grote verantwoordelijkheid hebben voor hun behoud.
Complex probleem
De oorzaken van het verlies aan biodiversiteit zijn complex, maar hangen toch vooral samen met veranderingen in het gebruik van land (lees: ontbossing) en de zee, vervuiling en overexploitatie van de natuur (bv. overbevissing). Commerciële landbouw voor exportproducten zoals vlees, soja, palmolie, rubber, koffie en cacao is wereldwijd de grootste motor achter ontbossing. Ook klimaatverandering bedreigt in toenemende mate de biodiversiteit.
Waarom is biodiversiteit belangrijk voor duurzame ontwikkeling?
Voor bijna al onze basisbehoeften zijn wij afhankelijk van ons ecosysteem. Biodiversiteit vormt de absolute basis van ons voedsel, schoon water en energie. Ze is cruciaal voor ons overleven, maar ook voor onze cultuur, identiteit en levenskwaliteit. Een florerende biodiversiteit helpt armoede te bestrijden en versterkt de economie en het inkomen van gezinnen. De natuur op land is een belangrijke inkomensbron voor miljarden mensen, in het bijzonder in armere plattelandgebieden. Daarmee is het een essentieel onderdeel van armoedebestrijding.
Waarom is duurzame ontwikkeling belangrijk voor de biodiversiteit?
Het behoud van biodiversiteit wordt direct benoemt in SDG 15 (Klimaatactie en de bescherming en herstel van ecosystemen en biodiversiteit), maar ook in een bredere zin zijn de SDG’s verweven met onze levende omgeving. Economische groei zal in de ontwikkelingslanden van essentieel belang zijn om de armoede uit te roeien, maar deze moet op een sociaal rechtvaardige en ecologisch duurzame manier worden nagestreefd, met een verminderde impact op biodiversiteit en ecosystemen. Maar ook gezondheid, gelijkheid en voedselzekerheid maken geen kans als we deze biodiversiteitscrisis niet oplossen. Inzet op alle SDG’s zal leiden tot beter bestuur en betere instellingen op meerdere schaalniveaus, waardoor de aandacht voor biodiversiteit beter in het overheidsbeleid wordt geïntegreerd.
Waarom natuur en biodiversiteit essentieel zijn in de strijd tegen de klimaatcrisis
De verandering van ons klimaat heeft negatieve impact op de biodiversiteit. Maar andersom helpt biodiversiteit ons om klimaatverandering tegen te gaan (mitigatie). Bovendien helpt biodiversiteit om ons beter aan te passen aan klimaatverandering (adaptatie).
Gezonde ecosystemen fungeren ook als klimaatbuffer, bijvoorbeeld door grote hoeveelheden water op te nemen bij overstromingen, of juist door water vast te houden bij droogte. Zonder duingebieden of uiterwaarden staat Nederland er slecht voor, wanneer de zeespiegel stijgt. Hoe groter de biodiversiteit, hoe meer veerkracht tegen klimaatverstoringen. Biodiversiteit en natuur zijn dus een onmisbare bondgenoot bij het tegengaan van de impact van klimaatverandering op landschappen.
Ecoloog Louise Vet: we vernietigen al ons natuurlijk kapitaal
“Alleen het bijenhotel is niet genoeg om onze biodiversiteit te verbeteren. We moeten grootschalig denken.” Louise Vet, bioloog en hoogleraar ecologie, vertelde op de SDG Action Day over de 5 succesfactoren die nodig zijn om de biodiversiteit in Nederland te herstellen. Want als we op de huidige manier door blijven gaan kleden wij het geheel waar we afhankelijk van zijn langzaam volledig uit. Bekijk Louises volledige SDG-talk hier.