Mensenrechten zijn er voor iedereen. Tenminste, zo zou het moeten zijn. Ieder mens wil worden geaccepteerd. Veilig over straat lopen. Naar werk kunnen of naar school mogen. Maar dat is niet overal vanzelfsprekend.
Verschuivingen van macht in de wereld, de opmars van autocratische leiders en de toegenomen kloof in de samenleving: wereldwijd staan mensenrechten onder groter wordende druk. Dit onderstreept het belang om mensenrechten meer onder de aandacht te brengen.
Uit een peiling van UNICEF onder Nederlandse kinderen en jongeren tussen de 10 en 17 jaar blijkt dat hun kennis over mensenrechten beperkt is en 51% niet in staat is spontaan één recht te noemen. Groter bewustzijn onder jonge mensen over het belang van mensenrechten kan niet alleen leiden tot (beter) opkomen voor hun eigen rechten, maar ook tot solidariteit voor mensen die, in Nederland of in de wereld, in moeilijkheden zijn.
De SDG’s en de Mensenrechten
Mensenrechten zijn essentieel voor het bereiken van duurzame ontwikkeling die niemand achterlaat en staan centraal in alle drie de dimensies ervan: sociaal, ecologisch en economisch.
Dit komt tot uiting in de Sustainable Development Goals die ernaar streven ‘de mensenrechten van iedereen te verwezenlijken’ en stevig verankerd is in mensenrechtenbeginselen en -normen, waaronder de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en de internationale mensenrechtenverdragen.
In de SDG’s staan de beginselen van gelijkheid en non-discriminatie centraal, met de toezegging om ‘niemand achter te laten’ en ‘degenen die het verst achterblijven het eerst te bereiken’.
Daarmee zijn de Mensenrechten geheel door de SDG’s verweven. Denk bijvoorbeeld aan ‘het mensenrecht op onderwijs’ (SDG 4: Kwaliteitsonderwijs) of ‘het mensenrecht op voldoende inkomen (SDG 1: Geen Armoede) Via deze handige database kan je precies zien welke SDG’s aan welke Mensenrechten gekoppeld zijn.
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (korte versie)
Alle leden van de Verenigde Naties hebben zich gebonden aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Mensenrechten zijn een plicht van iedereen: regering, individu of maatschappelijk orgaan.
- Iedereen wordt vrij en met gelijke rechten geboren.
- De mensenrechten gelden voor wie je maar bent, waar je ook bent.
- Je hebt recht op leven, vrijheid en veiligheid.
- Slavernij is verboden.
- Martelen is verboden.
- Je hebt het recht op erkenning voor de wet.
- De wet is voor iedereen gelijk.
- Als je onrecht is aangedaan, moet je rechtsbescherming krijgen.
- Je mag niet zomaar worden opgesloten, of het land uitgezet.
- Je hebt recht op een eerlijke en openbare rechtszaak met een onafhankelijke rechter.
- Je bent onschuldig tot het tegendeel is bewezen.
- Je hebt recht op privacy en op bescherming van je goede naam.
- Je mag je vrij verplaatsen in je eigen land. Je mag ieder land (ook je eigen) verlaten.
- Als je mensenrechten bedreigd worden, mag je in een ander land asiel vragen.
- Je hebt recht op een nationaliteit.
- Je mag trouwen met wie je wilt en een gezin stichten.
- Je hebt recht op bezit, dat mag niemand zomaar van je afnemen.
- Je mag je eigen godsdienst of overtuiging kiezen en daarnaar leven.
- Je mag uitkomen voor je mening en je mag overal informatie vandaan halen.
- Je mag een vereniging oprichten, niemand mag je dwingen ergens lid van te worden.
- Iedereen mag meedoen aan verkiezingen en zich verkiesbaar stellen.
- Je hebt recht op maatschappelijke zekerheid.
- Je hebt recht op werk naar keuze, met een eerlijk loon. Vakbonden zijn vrij.
- Je hebt recht op rust, vrije tijd en betaalde vakantie.
- Je hebt recht op voldoende inkomen, zo nodig moet de staat voor je zorgen.
- Je hebt recht op onderwijs.
- Je hebt recht om te genieten van kunst en cultuur. Cultuur moet worden beschermd.
- Alle regeringen moeten ervoor zorgen dat de mensenrechten worden nageleefd.
- De wetten en de democratie moeten de mensenrechten beschermen.
- Niets van het bovenstaande mag misbruikt worden om de mensenrechten teniet te doen.
Kinderrechtenverdrag
Ook al gelden alle mensenrechten voor iedereen, toch is er ook een Kinderrechtenverdrag. In het Internationale Kinderrechtenverdrag staat bijvoorbeeld dat kinderen beschermd moeten worden tegen alle vormen van geweld, mishandeling en verwaarlozing. En er staat dat ieder kind recht heeft om zijn mening te geven over zaken die hem/haar aangaan.