Aanvallen op maatschappelijke organisaties, actiegroepen en burgerlijke vrijheden bedreigen de verwezenlijking van de SDG’s. Ze verzwakken maatregelen om economische ongelijkheid, ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, corruptie en de klimaatcrisis aan te pakken.

Ook in Nederland stijgt het aantal aanvallen op maatschappelijke organisaties en actiegroepen. Zoals de harde aanpak door politie van klimaat- en woningnoodactivisten, het niet -tot slecht- naleven van het demonstratierecht door bestuurders en het toenemend verbale en fysieke geweld tegen journalisten. Deze trends van het monddood maken van kritische geluiden zet onze burgerlijke vrijheden gevaarlijk onder druk. 

Sleutelrol

Maatschappelijke organisaties (zoals ngo’s of media) en actiegroepen spelen een sleutelrol bij het naar voren brengen van ideeën voor de SDG’s en hebben een verbindende rol tussen overheden en de bevolking. 

De afgelopen jaren waren ze in staat om belangrijke mensgerichte toezeggingen binnen te halen op het gebied van onder andere:

• Ontvankelijke, inclusieve, participatieve en representatieve besluitvorming op alle niveaus garanderen (SDG 16.7)    

• Publieke toegang tot informatie en beschermen van fundamentele vrijheden, volgens de nationale wetgeving en internationale overeenkomsten garanderen (SDG 16.10)

• Doeltreffende openbare, publiek-private en maatschappelijke partnerschappen aanmoedigen en bevorderen, voortbouwend op de ervaring en het netwerk van partnerschappen (SDG 17.17)

Deze toezeggingen zijn van cruciaal belang voor transparantie, verantwoordingsplicht en publieke participatie – zonder welke de doelen niet volledig kunnen worden bereikt.

Talloze bijdragen

Naast hun rol bij het behalen van de SDG’s, is vastgesteld dat maatschappelijke organisaties op talloze manieren bijdragen aan het nationale leven en duurzame ontwikkeling. Ze helpen bij het bevorderen van inclusieve beleidsvorming die de behoeften van kwetsbare groepen centraal stelt in de besluitvorming, ondersteunen de levering van essentiële diensten (met name aan uitgesloten groepen), en werken als waakhonden om ervoor te zorgen dat besluitvormers handelen in het beste belang van de mensen. Hiervoor hebben ze ondersteunende omgevingen en maatschappelijke ruimte nodig.

Maar wereldwijde bevindingen die in maart 2023 zijn vrijgegeven door de CIVICUS Monitor – een onderzoekssamenwerking om de fundamentele burgerlijke vrijheden van vreedzame vergadering, vereniging en meningsuiting te meten – onthullen dat slechts 3,2% van de wereldbevolking leeft in landen met ‘open’ of activerende openbare ruimte. 

Omgekeerd woont 28% van de wereldbevolking in 27 landen met volledig ‘gesloten’ openbare ruimten waar alleen al het stellen van vragen aan degenen die aan de macht zijn of het uiten van democratische afwijkende meningen kan leiden tot gevangenisstraf, gedwongen ballingschap of de dood.

Vrijheid van angst, vrijheid van gebrek

We moeten ervoor zorgen dat duurzame ontwikkeling zowel vrijheid van angst als vrijheid van gebrek inhoudt. Mensen hebben een goede levensstandaard nodig, maar ze hebben ook burgerlijke en politieke vrijheden nodig, niet in de laatste plaats om ervoor te zorgen dat de voordelen gelijkmatig worden verdeeld.