Hoe klimaatverandering de ‘visoorlog’ doet escaleren

Er is één aspect van klimaatverandering waar internationale regels te weinig rekening mee blijken te houden: de vis verhuist! Regels zijn nodig om overbevissing en het verdwijnen van vissoorten te voorkomen. Wetenschappers trekken aan de bel.

Door klimaatverandering neemt de temperatuur in bepaalde wateren in rap tempo toe. Veel commercieel aantrekkelijke vispopulaties migreren daarom naar koelere gebieden. Voor de leek lijkt dit op het eerste gezicht geen groot probleem: sommige vissers hebben pech en andere geluk. Maar zo simpel ligt het niet. De wereld van de internationale visserij is een diplomatiek getouwtrek over zeemijlen, rechten en quota’s. Een nieuwe studie in Science voorspelt nu de escalatie van visoorlogen.

Je mag als commerciële visser niet zomaar je netje in de Atlantische Oceaan uitgooien. Verspreid over de wereldzeeën zijn verschillende economische zones, waarbinnen bepaalde landen exclusieve rechten hebben op de visvangst. “De regels zijn opgesteld op basis van de bestaande leefgebieden van soorten, in de veronderstelling dat daar weinig aan verandert”, vertelt Malin Pinsky, hoogleraar Ecologie en Natuurlijke Rijkdommen aan de Rutgers Universiteit en hoofdauteur van de studie. De regels moeten voorkomen dat overbevissing plaatsvindt, waardoor hele vispopulaties dreigen te verdwijnen. Maar de huidige regelgeving is niet voorbereid op een grootschalige visverhuizing.

Makreeloorlog als schoolvoorbeeld

Een kleine terugblik voor wie de ‘makreeloorlog’ van 2009 niet bekend in de oren klinkt. Dit visconflict zetten de EU en IJsland jarenlang lijnrecht tegenover elkaar. De oorzaak van het probleem: klimaatverandering. Opwarming van Europese wateren zorgden voor een plotselinge migratie van de lucratieve makreelpopulatie naar IJsland. Om van de winstgevende vis te profiteren, stapten IJsland en de nabije Deense Faeröereilanden uit Europese afspraken over visquota’s.

Er werd zo veel makreel gevangen dat zelfs het duurzame keurmerk verdween. Pinsky wijst op een maas in de wet: “Wanneer een vissoort naar nieuw gebied trekt, is er sprake van een periode zonder regels en quota’s, totdat deze afspraken wel zijn gemaakt.” De makreeloorlog duurde lang en is een voorbeeld van de manier waarop een internationaal conflict de voedselvoorziening in gevaar kan brengen.

Neerwaartse spiraal

De situatie dreigt alleen maar erger te worden: het klimaat blijft veranderen en de leefgebieden van vissen veranderen mee. “Het is alsof twee kinderen vechten voor het laatste stukje cake”, vertelde Pinsky aan de Huffington Post. “Als ze er beiden voor gaan, is het waarschijnlijk dat het stuk op de grond valt en niemand iets krijgt. Maar als de taart netjes wordt opgedeeld, kan iedereen ervan genieten.”

Er moeten dus nieuwe regels komen die rekening houden met de mogelijkheid dat vispopulaties verplaatsen. “Zeker voor landen rondom de evenaar die vis als primaire proteïnebron hebben, is dit van groot belang”, stelt Pinsky. “Hun vispopulatie neemt steeds verder af.”