Het belang van internationale samenwerking: interview met Pascalle Grotenhuis

“Als je kijkt naar de staat van de wereld, of het nu Oekraïne of Gaza is, de klimaatcrisis of vrouwenemancipatie: als we vooruit willen dan moeten we dat samen doen en daarom is internationale samenwerking juist nu zo belangrijk.” We spraken met DGIS Pascalle Grotenhuis (Directeur-Generaal Internationale Samenwerking bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken) over verbinding tussen binnen- en buitenland, impactversnellers voor de SDG’s en waarom het zo belangrijk is om naar elkaar te luisteren en samen te werken.

Het zijn turbulente eerste maanden voor Pascalle Grotenhuis als DGIS: ombuigingen en bezuinigingen van drieënhalve miljard, het kabinet dat viel, een nieuwe minister, een minister met zwangerschapsverlof (Liesje Schreinemacher) en verkiezingen. “Waarbij de verkiezingsuitslag spannend voor ons is, omdat er partijen bij zijn die zeggen dat ontwikkelingssamenwerking afgeschaft zou kunnen worden. Dus ook politiek is het spannend”, vertelt Pascalle. Tegelijk was het ook een heel mooi binnenkomen, vond ze. “We hebben een fantastisch team en geweldige ambassades, en we boeken resultaten.” 

Het belang en de noodzaak van internationale samenwerking is eigenlijk in alle lagen van de bevolking springlevend, vindt ze. Bedrijven, universiteiten, burgerbewegingen en ngo’s zetten zich vanuit Nederland in voor betere kwaliteit van leven voor mensen in ontwikkelingslanden. En ook steunen 4.6 miljoen Nederlanders een goed doel. Daarom wil Pascalle vanuit Buitenlandse Zaken de verbinding met de burger, het mkb en het maatschappelijke middenveld veel meer gaan opzoeken. 

“Daarvoor moeten wij weer het land in. Wat ik zou willen is: niet alleen met de gebruikelijke mensen in gesprek gaan, maar ook daarbuiten kijken. We moeten langs op scholen, bij bibliotheken, gemeenten, provinciehuizen,  en met unusual mensen in gesprek . Want ik denk dat we echt heel vaak dezelfde verhalen hebben, maar dat de verbinding op dit moment weg is. Dus wij moeten in gesprek gaan en vooral luisteren naar de zorgen van mensen. Ik weet zeker dat we het op de meeste onderliggende waarden met elkaar eens zijn.” 

Solidariteit en zorgen

“Ook als we naar de brede welvaart in eigen land kijken, kunnen we onze samenwerking met andere landen niet vergeten. Daarvoor is Nederland te klein en te afhankelijk van internationale handel en wereldwijde veranderingen. Want wat er in het buitenland gebeurt heeft direct gevolg voor hoe goed het met ons gaat. Dat levert soms spanning en onbegrip op. Maar we zijn ook een land van solidariteit; als je kijkt naar hoe de samenleving gelijk te hulp schiet bij internationale crises zoals de aardbevingen in Turkije of nu met de oorlog in Oekraïne. Die verbinding is belangrijk en daar moeten wij als ministerie veel meer op aangaan.” 

“Maar…”, voegt Pascalle toe. “We moeten de zorgen die binnen ons eigen land spelen ook niet vergeten. En laten we eerlijk zijn: voor veel mensen zijn die nu aanzienlijk. Bestaanszekerheid in Nederland is afhankelijk van bestaanszekerheid in het buitenland. In een ideale wereld zouden we een gezamenlijke visie hebben, waarvoor we onze verschillen opzij kunnen zetten en allemaal samen kunnen werken aan internationale samenwerking: vanuit een handelsperspectief, klimaatperspectief, zorgperspectief, solidariteitsperspectief. Dat is wat de SDG’s ons in feite bieden: een gedeeld perspectief op het aanpakken van alle grote uitdagingen van onze tijd. Dat werkt alleen als we dat zowel in Nederland zelf goed doen, als in het buitenland. Internationale samenwerking is onderdeel van onze maatschappij, maar we moeten het weer onder de mensen brengen en luisteren naar de zorgen die hier leven. Maar ook in gesprek gaan over hoe veiligheid en welzijn in Nederland onlosmakelijk verbonden zijn met hoe het met mensen in andere landen gaat. ”

Botsen en versterken: ons maatschappelijk middenveld

“Nederland heeft een sterk maatschappelijk middenveld. Al die maatschappelijke organisaties en burgerbewegingen beschermen onze democratie in binnen- en buitenland. Ze houden de samenleving, het bedrijfsleven en vooral ook de overheid scherp en vervullen een waakhondfunctie. We kunnen met elkaar botsen en soms is dat nodig, maar we kunnen elkaar ook juist heel erg versterken.” 

Nederland wordt internationaal gezien als een land dat een voortrekkersrol in de versterking van het wereldwijde maatschappelijk middenveld neemt, vertelt Pascalle trots. “Ons maatschappelijk middenveld staat als een huis en we hebben mooie programma’s lopen waarbij Nederlandse en internationale maatschappelijke organisaties samenwerken om wereldwijd lokale maatschappelijk organisaties te versterken. Dit draagt ook bij aan het behalen van de SDG’s.” 

“We zijn daar een veel gevraagde partner in, maar het is ook een rol waarin samenwerking en luisteren naar elkaar juist zo belangrijk zijn: Je komt als buitenstaander binnen en je moet kunnen aansluiten bij de lokale context. Daarom is het essentieel om te weten wat er leeft in de lokale samenleving. En een thema dat in alle samenlevingen leeft, is gelijkheid én ongelijkheid bij vrouwen.” Hoe goed dat kan werken zie ik trouwens ook in Nederland: de lokale actie rondom de SDG’s is echt indrukwekkend. Veel burgers en organisaties laten zich door de doelen inspireren om in hun eigen wijk of gemeente samen initiatieven op te zetten. Mooi voorbeeld van ‘think global, act local’.

Duurzame vrouwenemancipatie

“Ongelijkheid is een van de grondoorzaken voor veel problemen; voor conflicten, klimaatproblemen, emigratie en armoede. En dan hebben we het nog niet eens over de ongelijkheid waar heel veel vrouwen mee te maken krijgen/hebben. Ik ben er trots op dat we in heel veel landen een feministisch buitenland beleid voeren, waarin we de situatie voor vrouwen verbeteren, en dat kun je zien in een moreel perspectief of in een mensenrechten perspectief, maar ook vanuit een economisch perspectief. Want als je investeert in vrouwen levert dat gewoon ook een enorme toename in je BBP op. Maar ook op het gebied van gezondheid, goed onderwijs, arbeidsparticipatie, brede welvaart, het is een eindeloze lijst met een duidelijke boodschap: investeren in vrouwen levert gewoon heel veel op, SDG 5 (gendergelijkheid) is een van de grootste katalysatoren voor het bereiken van andere doelen. Ik geloof daar in.” 

Draagvlak en samenwerken voor de SDG’s

“Ik denk dat de Sustainable Development Goals zo mogelijk vandaag de dag nog relevanter zijn dan toen ze werden aangenomen. Daarom moeten ze leidend zijn voor een toekomstvisie waarin we samen een betere wereld voor iedereen, overal, kunnen bereiken. En ondanks de huidige stilstand en soms zelfs stagnatie op diverse doelen blijft het een positieve agenda. Alleen is die nu wat urgenter is geworden. We moeten meer doen en daarvoor moeten we slim nadenken hoe we impactversnellers kunnen creëren. 

“Draagvlak en bekendheid, is er een. Wet- en regelgeving kunnen de duurzame ambities van burgerbewegingen en organisaties belemmeren óf ondersteunen. En andersom geldt: overheid en organisaties kunnen niet veel verder gaan dan de steun onder burgers reikt.”

“Samenwerken met verschillende partners rondom thema’s, dat is de tweede. Daarvoor moeten we de krachten bundelen, in publiek-private samenwerkingen, per SDG, per coalitie en verschillende manieren van kennis, expertise en financiering. En ook tussen doelen veel sterker de verbinding leggen om te zorgen dat ze elkaar versterken. Samenwerken en luisteren zijn echt de kernboodschap. We hebben elkaar nodig om de SDG’s te behalen. En dan moet je een gezamenlijk verhaal hebben.”