‘Turn it around’ is het thema van de SDG Action Days dit jaar. Een perfecte oproep voor de situatie waar we in lijken te zitten, stelt SDG-coördinator Sandra Pellegrom. Met al die opeenvolgende crises lijkt het soms wel alsof we in een draaikolk zitten en steeds dieper in de problemen gezogen worden. Hoe komen we daar uit en vooruit? Niet door op dezelfde manier naar uitdagingen te blijven kijken. Een verandering van tijdperk vraagt om een kanteling van de manier waarop we denken en doen. De SDG’s zijn voor mij daarbij een enorme inspiratie.
Eén ding wordt duidelijk uit de huidige uitdagingen: terug naar hoe het was, is op veel terreinen geen optie. De Koning gaf het al aan in de troonrede: “Onze huidige manier van leven stuit op economische, sociale en ecologische grenzen”. De onzekerheid die dat met zich meebrengt is logisch, maar gaat niet vanzelf over. Daar moeten we zelf -en samen- aan werken. Ook dat was een heldere boodschap uit de troonrede. Hoe? De eerste stap is om te stoppen met denken in termen van crises en te beginnen met toekomstdenken: van focus op hoe het was, naar waar we heen willen.
Het begint met accepteren dat we in een transitie zitten. Nu we die grenzen op meerdere terreinen zelf ervaren, ben ik ervan overtuigd dat de meeste mensen bereid zijn die stap te maken. Om uit het crisisgevoel te komen hebben we vervolgens een toekomstplan nodig dat laat zien waar de transitie ons brengt en wat iedereen kan bijdragen.
Het mooie is dat we wereldwijd al in 2015 zo’n plan hebben afgesproken met het aannemen van de SDG’s. De 17 werelddoelen geven richting naar een klimaatneutrale, circulaire economie, herstel van de ecoystemen waar we van afhankelijk zijn, vreedzame samenlevingen, welzijn en gelijke kansen voor iedereen. Met dat kompas kunnen we ook in Nederland een brede welvaart voor iedereen vormgeven.
Toekomstdenken helpt ook om veel crises voor te zijn. Onverwachte crises en rampen kun je natuurlijk nooit voorkomen, maar het werken aan de SDG’s maakt een samenleving weerbaarder. Met zo’n positieve ‘moonshot’ voor ogen kunnen we onze aandacht richten op waar we heen willen en minder op wat er nu tegenzit.
Eerlijk delen met toekomstige generaties
‘Turn it around’ betekent ook minder focus op onszelf in het hier-en-nu, en meer aandacht voor de rechten van toekomstige generaties. We zijn bijna allemaal opgevoed met het adagium ‘eerlijk delen’ en nooit het laatste koekje nemen. Waarom gedragen we ons dan op een manier die de middelen van toekomstige generaties uitput?
Onze huidige welvaart heeft ook een negatief effect op de hulpbronnen en kansen van mensen elders in de wereld. Met name in ontwikkelingslanden. Eerlijk delen –ook als het lastig is om wat op te geven– moet weer centraal komen te staan in ons denken. Een stevige generatietoets, waar het kabinet nu aan werkt, is een mooie stap in die richting.
Nieuw beleid goed afwegen tegen de effecten op ontwikkelingslanden is een andere belangrijke inzet vanuit de regering. Maar het besef van eerlijk delen wereldwijd en in de tijd moet ook tussen onze oren landen om toekomstdenkers te kunnen zijn.
Inner Development Goals
“Als je dromen en plannen je niet bang maken, dan zijn ze niet groot genoeg”, las ik vandaag zomaar ergens op een muur. Eerder deze week was ik op weg naar het Springtij Forum op Terschelling met de Groene Vloot: twee boten vol jonge professionals die in hele verschillende organisaties werken aan meer duurzaamheid.
Een duurzamere economie is voor hen het nieuwe normaal, maar ze worstelen met het doorbreken van bestaande systemen. Veel van hen zijn op zoek naar hernieuwde inspiratie om door te pakken op duurzaamheid. Het gaat immers niet vanzelf, en werken aan duurzame transities vraagt doorzettingsvermogen en energie.
‘Turn it around’ is voor mij daarom ook een oproep om de blik niet alleen naar buiten te richten, maar ook te werken aan onze Inner Development Goals. Deze doelen zijn opgesteld door bezorgde wetenschappers die constateerden dat transities niet gaan lukken zonder onze eigen houding te veranderen. Welke kwaliteiten en vaardigheden hebben mensen en organisaties nodig om een duurzame, inclusieve wereld tot stand te brengen? En hoe kunnen we daarbij leren van elkaar, bijvoorbeeld van de levensvisie en manier van omgaan met uitdagingen in andere culturen?
Het ‘IDG-raamwerk maakt daarmee een begin, maar nodigt ons ook uit om mee te denken over aanvullende vaardigheden die nodig zijn. Het omvat bijvoorbeeld kunnen omgaan met complexiteit, empathie en kunnen luisteren, een lerende mindset en een innerlijk kompas op basis van onze waarden. Ik zou er nog aan toevoegen het werken aan weerbaarheid: het accepteren dat niet alles (meteen) lukt, dat we niet alles kunnen voorzien, maar het vertrouwen dat we samen een antwoord zullen vinden met de SDG’s als kompas. Het belang van deze vaardigheden als basis voor transities geldt voor individuen en samenlevingen in gelijke mate. Meer focus op de innerlijke kant van transities kan ook helpen om de ‘turn-around’ te maken van polarisatie naar saamhorigheid.
Golven maken
Wat in een draaikolk niet helpt, is om tegen de stroom in proberen terug te gaan naar waar we waren. Om een draaikolk te stoppen -las ik- moet je juist golven maken. Dat is wat we doen als we ons denken kantelen, omkeren naar een ander perspectief: van crisis- naar toekomstdenken, van focus op onszelf naar eerlijk delen met de toekomst, innerlijke ontwikkeling van polarisatie naar saamhorigheid. Die golven brengen ons aan land en spoelen de draaikolken weg. Turn it around!
Ik zie er naar uit je te ontmoeten op het hoofdevenement van de SDG Action Days, op 27 sept.