Wereldwijd worden jaarlijks bij 25 miljoen vrouwen op illegale, onveilige wijze een abortus uitgevoerd. In Nederland werd ooit fel gestreden om vrouwen zelfbeschikkingsrecht te geven. Maar dit behaalde recht is breekbaar, zo bleek onlangs.
Het recht op abortus in Nederland hebben we te danken aan de acties van de ‘Dolle Mina’s’ in de jaren zeventig en tachtig. Sinds 1984 is het plegen van abortus bij ons onder bepaalde voorwaarden legaal. Zo mag een zwangerschap na week 24 niet meer worden afgebroken en hebben vrouwen een verplichte ‘bedenktijd’ van vijf dagen.
Dit zelfbeschikkingsrecht over eigen lichaam is op verschillende plekken in de wereld momenteel onderwerp van debat. In Ierland stemde onlangs twee derde van de bevolking in een referendum voor legalisering. Onder de hashtag #HomeToVote reisden Ieren woonachtig in het buitenland zelfs speciaal terug naar Ierland om te stemmen voor liberalisering van de abortuswet.
Brazilië
Terwijl in Argentinië de Senaat vorige week besloot dat abortus illegaal blijft, staat Brazilië dit jaar voor een soortgelijke keuze. In Brazilië is abortus nu alleen legaal als het leven van de vrouw in gevaar is, het kind een hersenafwijking heeft of als de vrouw is verkracht.
De vraag is of de beslissing uit Argentinië het Braziliaanse debat negatief gaat beïnvloeden. Laís Leão, Young Leader uit Brazilië tijdens de European Development Days, denkt van niet: “Ik denk dat de invloed alleen groot zou zijn als abortus legaal verklaard zou zijn.” Leão is stellig dat abortus in Brazilië ooit gelegaliseerd wordt, maar volgens haar is die beslissing sterk verbonden aan de uitkomst van de verkiezingen later dit jaar: “De winnaar van de presidentsverkiezingen en de nieuwe congresleden zullen dit bepalen. Ik hoop dat we dit jaar meer vrouwen in de politiek zullen zien. Dat kan het verschil maken.”
Leão vindt dat haar land de abortuskwestie anders moet analyseren: “Het wordt nu behandeld als crimineel proces, terwijl het eigenlijk om gezondheidszorg gaat.”
Abortus en de SDGs
De SDGs besteden met SDG 3 en SDG 5 aandacht aan seksuele en reproductieve rechten. De World Health Organisation zegt hierover het volgende: ‘Veilige, legale abortus is essentieel om SDG 3 te halen en zo universele toegang te bieden tot seksuele en reproductieve gezondheidszorg’. Wanneer er geen veilige opties voor vrouwen zijn, betekent dat niet dat abortus opeens uit de wereld verdwijnt. Vrouwen kiezen bij criminalisering van abortus vaak voor onveilige of zelfs levensbedreigende manieren om de zwangerschap zelf af te breken.
Op dit moment vinden er wereldwijd jaarlijks 25 miljoen onveilige abortussen plaats. Dit is met 45 procent bijna de helft van alle abortussen. Dat zijn 25 miljoen vrouwen die zichzelf onnodig in gevaar brengen. Om gendergelijkheid te behalen, SDG 5, moet dit aantal ver omlaag.
Breekbaar recht
Maar zoals met alle SDGs, is het halen van een doel alleen onvoldoende. Dit is door de laatste ontwikkelingen in het abortusdebat in de Verenigde Staten pijnlijk zichtbaar. Sinds de legalisering van abortus in 1973 hebben individuele staten de vrijheid gekregen om de regels daaromheen zelf te bepalen. Dit heeft ervoor gezorgd dat lokale politici en rechters veel te zeggen hebben over de baarmoeders van vrouwen.
Sinds de termijn van president Trump is het publieke debat rondom abortus weer aangewakkerd. De president, fervent aanhanger van de ‘pro life’-beweging, bevindt zich namelijk in een bijzondere positie. Hij mag namelijk een recordaantal rechters benoemen, waardoor hij zijn stempel drukt op de reproductieve rechten van Amerikaanse vrouwen. De verwachting is dat conservatieve rechters, zoals de onlangs aangestelde John K. Bush, claims over reproductieve rechten met meer scepsis zullen benaderen. Aartsconservatief Bush noemde slavernij en abortus ‘de twee grootste tragedies van Amerika’.
Het behalen van een wet is voor abortus niet het eind van het verhaal. Abortus is een fragiel mensenrecht waarvoor we moeten blijven vechten.
Foto: Molly Adams