Het klinkt logisch. Planten hebben CO2 nodig om te groeien, dus meer CO2 in de atmosfeer is goed voor planten. Dat blijkt een mythe: de kwaliteit van ons voedsel neemt er juist door af. Hoe zit dit nou precies?
Voor wie goed oplette tijdens de biologieles is fotosynthese een bekend begrip. Planten nemen CO2 en water op uit de lucht en bodem, en zetten dit om in zuurstof en voedingsstoffen. Klimaatsceptici redeneren al jaren dat een toename van CO2 in de atmosfeer voor planten geen probleem zou zijn. De planten zouden juist sneller groeien door toename van CO2-opname.
Recent onderzoek in Azië bewijst echter dat dit een klimaatmythe is. En de conclusie die wél met zekerheid wordt getrokken is shockerend: de kwaliteit van ons voedsel neemt af door de toename van CO2-uitstoot. Wat is er precies aan de hand?
Het junkfood-effect
In Azië is in een recente studie de kwaliteit van verschillende rijstsoorten onderzocht. De hoeveelheid ijzer, zink, proteïnen en vitamine B1, B2, B5 en B9 neemt de afgelopen jaren bij de meeste rijstsoorten af. Onderzoekers stellen dat de toename van CO2 in de atmosfeer de directe oorzaak is.
In de landbouw wordt de prioriteit meestal gegeven aan gewassen met een grote opbrengst en hoge resistentie tegen ongewenste insecten. Het grootste volume gaat alleen niet hand in hand met de beste kwaliteit. Er wordt niet gelet op de kwaliteit van voedingsstoffen, stelt bioloog en wiskundige Irakli Loladze in Politico. Sinds 1998 doet hij onderzoek naar de voedingswaarden van ons eten en hij trekt de volgende conclusie: onze belangrijkste gewassen worden minder voedzaam.
Dit noemt Loladze het ‘junkfood-effect’. Doordat gewassen tegenwoordig meer CO2 opnemen, maken hun cellen meer suiker aan dan mineralen en vitaminen. Zo worden ze verhoudingsgewijs ongezonder. Je pak rijst was twintig jaar geleden dus voedzamer dan de variant die je nu koopt.
Verborgen probleem
Volgens Loladze is het probleem moeilijk te onderzoeken. Het beslaat meerdere wetenschappelijke disciplines, en bovendien is er nog weinig over bekend. Een rondvraag van Politico onder wetenschappers in 2017 leidde tot veel vragen. De wetenschappers hadden nog nooit van het verband tussen CO2-uitstoot en de afname van voedingswaarden gehoord.
Dit was ook de reactie van gerenommeerd voedingswetenschapper Marion Nestle. Maar het werkte wel haar interesse om Loladze’s werk beter te analyseren. Na initiële scepsis liet ze weten overtuigd te zijn dat er een verborgen probleem is. Ook Kristie Ebi, onderzoeker naar globale gezondheid, liet weten dit voedingsprobleem voortaan in ieder praatje te noemen. Ebi wil naar eigen zeggen de wetenschapswereld wakker schudden om de afname van voedingsstoffen serieus te nemen.
Invloed op de mens
Wat betekent dit allemaal voor de wereldbevolking? Het Aziatische onderzoek naar rijst is stellig: de afname van voedingswaarden in rijstsoorten kan zo’n 600 miljoen mensen in de wereld beïnvloeden. Dit deel van de wereldbevolking haalt namelijk minstens de helft van hun dagelijkse energie en/of proteïnebehoefte direct uit rijst. Als hun primaire voedingsbron minder voedzaam wordt, zullen deze mensen eerder gezondheidsrisico’s lopen.
Toch zijn andere wetenschappers voorzichtiger met dit soort uitspraken. Er zijn nog veel onbeantwoorde vragen, stelt ook Nestle: “Over de invloed op de wereldgezondheid is nog veel onbekend. We moeten nog veel meer weten.”